In ons onderwijs pathologiseren we impulsiviteit, beweeglijkheid en daarmee creativiteit. Kinderen die niet stil kunnen zitten worden steeds vaker geclassificeerd als kind met ADHD. Leraren lijken last te hebben van deze kinderen; ze hebben vaak een slechtere band en samenwerking met ze. Dit leidt tot problemen in de ontwikkeling en leerweg van deze kinderen.
In Nederland is het aantal ADHD-classificaties de afgelopen 20 jaar verdubbeld en het medicatiegebruik is zelfs zeven keer zo hoog geworden. Ook ik ben onderdeel van deze statistiek. Op mijn 9e hoorde ik dat ik een neurologische stoornis had en daardoor ‘gehandicapt’ zou zijn. Ik kreeg medicatie en de bijkomende vraag “Heb je je pilletje wel gehad?” van zowel leerkrachten als klasgenoten, meestal als ik blijdschap of enthousiasme uitte.
Tegelijkertijd kreeg ik eindelijk begrip van mijn moeder. Al mijn ‘foute’ gedrag was niet expres maar onmacht. Het label ADHD vertelt ons: deze persoon heeft een stoornis en past daarom niet in het systeem. Zo hoeven we ons niet af te vragen of het wel goed voor ons is dat de maatschappij en het onderwijssysteem steeds meer van ons vragen.
Tijdens mijn opleiding leerde ik over het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). Naar mijn idee wordt dat ten onrechte gebruikt als een handleiding bij diagnostiek, terwijl het bedoeld is als classificatiesysteem. In de nu toegepaste DSM-5 staan ‘symptomen’ beschreven die erop wijzen dat iemand ADHD zou hebben. Voorbeelden van deze ‘symptomen’ zijn ‘rennen en klimmen op ongepaste momenten’; ‘opstaan wanneer men geacht wordt te blijven zitten’; ‘het vaak willen vermijden van of een afkeer hebben van taken die aanhoudende mentale inspanning vereisen (zoals schoolopdrachten)’; of ‘niet in staat zijn om rustig of stil te spelen’.
Maar hoe zit het als schoolwerk te eentonig wordt aangeboden? Hoezo is iets niet leuk vinden een neurologische afwijking? En als een kind zich tijdens spel niet verbaal mag uiten, wanneer wel? Is lang stilzitten dan gezond gedrag? Stel dat kinderen en volwassenen die een label krijgen geen stoornis hebben, maar zich in andere dingen interesseren en zich anders uiten dan wat als normaal wordt gezien?
Ongepaste’ vocale uitingen en associatief denken kunnen zomaar leiden tot prachtige improvisaties. ‘Overmatige’ beweeglijkheid kan de inspiratie zijn voor een choreografie. Muziekactiviteiten bieden de ideale gelegenheid om impulsiviteit, beweeglijkheid en creativiteit in te zetten. Dit zijn momenten waar deze eigenschappen verkend en bewaterd kunnen worden in plaats van gepathologiseerd en onderdrukt. Ik denk dat deze kinderen met de juiste benadering prachtige talenten in muziek, dans en drama kunnen ontwikkelen en daarnaast hun klasgenoten kunnen enthousiasmeren om hetzelfde te doen. We ontdekken dit echter pas als we hen accepteren en de ruimte geven om zichzelf te zijn.
Bronnen
ADHD | Totale bevolking. (z.d.). Volksgezondheid en Zorg. Geraadpleegd op 23 maart 2024, vanhttps://www.vzinfo.nl/adhd.
Blacher, J., Howell, E., Lauderdale-Littin, S., Reed, F. D. D., & Laugeson, E. A. (2014). Autism spectrum disorder and the student teacher relationship: A comparison study with peers with intellectual disability and typical development. Research in Autism Spectrum Disorders, 8(3), 324–333. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2013.12.008
Bolourian, Y., Losh, A., Hamsho, N., Eisenhower, A., & Blacher, J. (2021). General Education Teachers’ Perceptions of Autism, Inclusive Practices, and Relationship Building Strategies. Journal Of Autism And Developmental Disorders, 52(9), 3977–3990. https://doi.org/10.1007/s10803-021-05266-4
Ewe, L. P. (2019). ADHD symptoms and the teacher–student relationship: a systematic literature review. Emotional And Behavioural Difficulties, 24(2), 136–155. https://doi.org/10.1080/13632752.2019.1597562
te Meerman, S. (2019). ADHD and the power of generalization: exploring the faces of reification. [Thesis fully internal (DIV), University of Groningen]. Rijksuniversiteit Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.84379221