Grensoverstijgende webinars

Onder de titel ‘Grenservaringen: muziek en onderwijs in Nederland en Vlaanderen’ organiseerden Gehrels  Muziekeducatie en de Belgische partner Musica dit voorjaar gezamenlijk twee webinars. Nederlandse en Vlaamse muziekdocenten volgden presentaties en gingen met elkaar in discussie. Hans van Regenmortel van Musica en Michel Hogenes van Gehrels Muziekeducatie leidden gezamenlijk het geheel.

Voor Gehrels Muziekeducatie waren deze webinars een primeur, partner Musica organiseert al langer dit type bijeenkomsten. De samenwerking is goed bevallen. Dus als je ze hebt gemist: waarschijnlijk komen er meer kansen, en om je een indruk te geven van de inhoud staat op deze pagina’s een kort verslag van beide webinars.

Webinar 1: Muziekanimaties
Datum: 21 april 2021
Onderwerp: hEAR DROPS

Deelnemers maakten kennis met ‘hEAR DROPS’: door Musica ontwikkelde animatiefilmpjes over muziek die je in het basisonderwijs kunt inzetten. Je kunt ze ook aanpassen voor bijvoorbeeld kinderkoor of theatergroep. De filmpjes zijn zonder tekst en bieden aanknopingspunten voor een zee aan muzikale creativiteit.

We bekeken een van de hEAR DROPS animaties. Daarin geven twee kinderen elkaar om beurten een ‘klankmassage’, waarbij de een met de ogen dicht op een stoel zit, terwijl de ander klanken maakt met handen of voeten of met voorwerpen zoals een bos sleutels of een kopje.

Mogelijkheden en spelregels

De deelnemers bespraken wat je ermee kunt doen in de klas: je kunt je leerlingen ook laten experimenteren met materialen.

Voor deze activiteit in de klas heb je wel spelregels nodig. Die kunnen de leerlingen prima zelf of samen met de leerkracht bedenken, concludeerden we. Is het nodig om een ruimte voor de activiteit te creëren? Gekozen materialen klaar te leggen? Misschien komen de leerlingen zelf al tot de conclusie om niet te praten tijdens de ‘massage’.

In de webinar werd nog een voorbeeld van een hEAR DROP besproken, even uitnodigend tot creatieve opdrachten, de moeite waard om eens te bekijken. Maandelijks verschijnt een nieuwe hEAR DROP online met bijbehorende ‘art-link’ naar een andere kunstvorm. De filmpjes zijn dus ook in te zetten voor vakoverstijgende lessen.

Klik hier voor meer hEAR DROPS .

Webinar 2: Technologie en muziekonderwijs
Datum: 16 juni 2021
Onderwerp: Technologie in het muziekonderwijs

De drie inleiders Maite Roest, Benno Spieker en Kevin Zwinkels zijn ieder op hun eigen manier intensief bezig (geweest) met muziekonderwijs en techniek, al dan niet in verband met de coronapandemie. In drie korte en interessante inleidingen gaven zij een samenvatting van hun ervaringen.

Kevin Zwinkels: lesvideo’s maken

Kevin Zwinkels, opleidingsdocent Muziek aan de Hogeschool Inholland en muziekdocent op verschillende basisscholen, liet zien hoe hij muzieklesfilmpjes is gaan maken en hoe hij de kwaliteit daarvan geleidelijk heeft verbeterd door kritisch naar zichzelf te blijven kijken en door te investeren in software en opnameapparatuur.

Hij gaf een paar praktische tips die iedereen meteen kan toepassen: maak je filmpjes ‘to the point’, schrijf vooraf een script waarin precies staat wat je wanneer aan bod laat komen en hoe, denk na over de techniek waarmee je opneemt, en steek tijd in het editen van je film.

Voor Kevin’s eigen video’s staat steeds voorop dat de leerlingen ná het filmpje zelf aan de slag kunnen met muziek, en dat die activiteit haalbaar is met materialen uit de klas. Hij raadde de deelnemers daarnaast aan goed na te denken over lesdoelen, en hoe je je lesidee kunt verrijken, bijvoorbeeld met andere werkvormen.

En vergeet niet dat je er zelf lol in moet hebben, omdat het anders niet overkomt bij de kijkers, aldus Kevin.

Muziekmeester Kevin

Maite Roest: tweerichtingsverkeer

Maite Roest is mede-eigenaar van LIMAI, met muziekdocenten op verschillende scholen in Overijssel en Gelderland. Zij vertelde over het ongemakkelijke eenrichtingsverkeer van een live online muziekles, waarbij je praat en voordoet, maar geen reactie kunt krijgen van leerlingen omdat hun microfoon en soms ook de camera uit staan.

Na de eerste lockdown stelde LIMAI zich ten doel de directies van de scholen ervan te overtuigen dat muziekonderwijs moet doorgaan omdat het noodzakelijk is voor de ontwikkeling en het welbevinden van de kinderen. Ze boden video’s en pdf’s met eenvoudige muziekopdrachten aan.

De docenten van LIMAI ondervonden dat deze vorm van onderwijs hen enorm veel energie kostte en maar weinig opleverde. LIMAI bedacht oplossingen: een videoles met twéé muziekdocenten, waarbij de een aan gever is, en de ander terugkoppelaar. Je kunt dan tegen de kinderen zeggen: ‘Ik zing vóór, jullie zingen daarna samen met juffrouw Eline na.’

Doordat de ene docent zo zelf interactie ervaart met haar collega, lukt het beter om enthousiast te blijven. Bovendien konden zij na de les even napraten, wat als prettig werd ervaren. Ook stapte LIMAI over op twee keer per week lesgeven aan alle klassen tegelijk, in plaats van aan 19 afzonderlijke schoolklassen.

Tot slot nam LIMAI de lesdoelen onder de loep. Waar zij normaal gesproken de muzikale ontwikkeling voorop stellen, werd het doel in de lockdown ‘troost en plezier’: leerlingen hadden daar veel behoefte aan, en taal en rekenen konden dat niet bieden. Hiermee was de continuïteit van de muzieklessen gered.

Benno Spieker: vernieuwen van muziekonderwijs

Hoe kunnen we met technologie muziekonderwijs vernieuwen, als we daarbij gebruikmaken van bestaande technieken en bronnen? Daarover ging de presentatie van Benno Spieker. Hij doet als hoofdvakdocent aan de opleiding Docent Muziek van ArtEZ Conservatorium Enschede promotie-onderzoek naar de toepassing van interactieve technologie in het muziek-onderwijs op de basisschool.

Benno vindt dat technologie in het onderwijs een middel moet zijn en niet het doel. Vraag jezelf daarom eerst af of technologie nodig is voor wat jij met je muziekonderwijs wilt, is zijn advies. Is het antwoord ‘ja’, bedenk dan welke kennis je daarvoor nodig hebt en wanneer je wel technologie toepast en wanneer niet.

Noodzakelijk zijn: kennis van muziek, van onderwijs, en ook van muziek-onderwijs. Om maar iets te noemen: hoe kun je bij leerlingen met verschil-lende muziekvaardigheden je les-inhoud differentiëren? En verder moet je kennis hebben van techniek en van muziektechnologie: welke tools zijn er, en kun je er zelf al mee werken?

In de Break-outrooms vertelden deelnemers die hadden geëxperimen-teerd met technologie in hun muziek-lessen dat zo’n les gemakkelijk verzandde in een sessie ‘tool-leren-kennen’, waardoor je aan muzikale inhoud niet toekomt.

Benno Spieker noemde de tool ‘Bandlab’ als eentje met educatieve mogelijkheden. Hij beschreef daarnaast hoe er in Enschede in navolging van Amsterdam een SoundLAB was opgericht, waar kinderen nieuwe muziekinstrumenten en technieken kunnen proberen, en zelf nieuwe muziekinstrumenten kunnen ontwerpen en laten maken door partners van SoundLAB.

Een samenwerking met de Reisopera had een ‘zang-game’ opgeleverd waarmee leerlingen hun stem ontdekken. Tot slot liet hij zien hoe daaruit een les ‘verkennen van akoestiek’ voortvloeide.

Tot slot

De afgelopen periode beleefden Nederlandse en Vlaamse muziek-docenten uit het primair onderwijs inspirerende webinars, waardoor zij zich er nog meer van bewust werden dat digitale media een niet te onder-schatten toegevoegde waarde voor hun onderwijs en hun eigen bijscholing kunnen betekenen.