Dikke bundel, wisselende kwaliteit

Al ken ik er veel, deze dikke verzamelbundel met zeker 180 van ‘de leukste liedjes van vroeger en nu’ weet toch te verbazen met de teksten van vele voor mij nieuwe kinderliedjes. 

Volgens de uitgever is de bundel bedoeld voor ‘alle kinderen, ouders, opa’s en oma’s en leerkrachten van nu’. Maar de bladmuziek ontbreekt, net als de handgebaren bij de ‘Liedjes met handgebaren’ en de  oorspronkelijke bronnen. Vakleerkrachten of muziekvakspecialisten zijn aangewezen op de audiotracks in de Spotify-afspeellijst om zich een lied eigen te maken.

De liedjes zijn ingedeeld in categorieën zoals feesten, slaapliedjes, beroepen. De lijst telt oude bekende zoals ‘Helicopter, helicopter’, twee Kinderen voor Kinderen-hits, wat van Jeroen Schipper, en vele traditionals zoals ‘De wielen van de bus’. 

Tekst en uitvoering van de liedjes zijn niet altijd even geslaagd. In ‘Op een klein stationnetje’ staan blikken in plaats van zeven wagentjes op een rij. ‘A ram sam sam’ (hier ‘Ram sam sam’) heeft maar de helft van de tekst die weallemaal kennen, denkelijk ingegeven door de verhipte audiobewerking van Django Publishing. 

Gelukkig zijn er mooie audiotracks in de Spotify-lijst opgenomen, zoals van Ageeth de Haan en Thijs Borsten. Maar dat geldt zeker niet voor alle liedjes. ‘Juf Roos’, bijvoorbeeld, weet ‘Daar komt de politie aan’ van Marjanka van Maurik behoorlijk te vergallen. Ze verknipt en verandert de tekst om ‘m op de melodie van ‘Berend Botje’ te kunnen zingen (waarom!?). Het arrangement is saai en te laag voor kinderen terwijl de melodie van Van Maurik juist zo muzikaal rijk en interessant is!

Verschillende audiotracks zijn sowieso erg laag, gerust tot een lage f. Bij sommige, zoals ‘Boodschappen doen’ kan de zanger de lage es, die nog ónder die ‘f’ zit dus, zelf bijna niet eens aan. Werk aan de winkel voor de vakleerkracht om ze te transponeren dus. 

Wel geslaagd zijn de zachte illustraties in full colour. We herkennen de handtekening van Annemarie van Haeringen uit haar vele andere boeken, schetsmatig en vaak grappig: het schaap knipt z’n eigen vacht bij ‘Schaapje schaapje heb je witte wol’. Ook zien we dieren uit haar oeuvre terug, zoals Olifantje uit ‘Olifantje in het bos’. 

Door de daarnaast overzichtelijk op een of twee pagina’s afgedrukte tekst van de liedjes, is de look van het boek prachtig. De oproep om meer liedjes in te sturen is sympathiek, maar hopelijk kiest Leopold in de online verzameling die de uitgever hoopt samen te brengen, voor muzikále versies die wél passen bij de kinderstem. Er zijn natuurlijk in Nederland genoeg kinderkoorzang- en muziekonderwijsprofessionals bij wie Leopold advies kan vragen.

De dikste billen van het hele land

De leukste liedjes van vroeger en nu 
doelgroep Kinderen van 0 tot 6 en hun ouders of verzorgers en leerkrachten
illustraties Annemarie van Haeringen
uitgeverij Leopold
ISBN 9789025 885472
prijs € 29,99
kinderboeken.nl
 

Liedjes in bijna alle talen

Uitgeverij Lannoo gaf een kinderliedbundel uit, samengesteld door het Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed Vlaanderen (CEMPER), met een bonte mix van kinderliedjes.

De honderd liedjes laten je, zoals de makers zeggen, inderdaad de rijkdom en diversiteit aan het kinderlied zien. Nederlandse klassiekers als ‘Zo gaat de molen’ wisselen liedjes uit tal van andere landen af, met talen zoals het Roemeens, Papiaments, Turks, Mandarijn, Kabylisch (een Berbertaal) en Gun (in Benin). Helaas niet fonetisch, maar soms wel vergezeld van enkele handige uitspraakregels. 

Bij talen met een ander schrift dan het Latijnse, staat het lied in het oorspronkelijke schrift, dit lijkt me fijn als jouw taal toevallig bijvoorbeeld Hebreeuws is. Jammer trouwens dat in de inhoudsopgave de taal niet bij de titels vermeld staat, want dat was handiger zoeken. 

De illustraties van Puck Koper – stripachtig met vette zwarte lijnen en strakke, felgekleurde vormen – maken het boek, samen met de luchtige opmaak plezierig om door te bladeren. 

Maar het blijft niet bij bladeren. Van elk lied staat namelijk, hoera!, de bladmuziek op de linkerpagina.

Eronder en ernaast vind je suggesties voor bijvoorbeeld uitbeelden of dansen. Soms staan er weetjes bij, zoals wat een rijfstok of koekoeksterts is, en dat je maximaal 4,5 kilometer ver weg kunt kijken aan zee. Door die  toevoegingen zijn ook ouderwets aandoende liedjes zoals ‘Mitte confitte’ interessant in de schoolklas. Met al die verschillende talen en deze tips is het een fijn liedboek voor vakoverstijgende geschiedenis- of wereldcultuurlessen.

De indeling in categorieën als ‘Bewegen en dansen’, ‘Spelen’ en ‘Natuur’ lijkt ingegeven door wat er voor weetjes of activiteiten bij bekend zijn. Dat levert soms arbitraire keuzes op. Bijvoorbeeld bij ‘Natuur’: ‘Het loze vissertje’ had ook gepast in ‘Geschiedenis’ met de uitleg over de attributen. ‘Papegaai is ziek’ kennen we als klapspel. 

In tegenstelling tot de gewoonte tegenwoordig, zijn verschillende liedjes in deze bundel hoog genoteerd. Voor geoefende schoolklassen of kinderkoren te doen, maar voor de gemiddelde schoolklas te hoog. Zoals ‘Handjes draaien’: vanaf a’, of onder andere het Poolse ‘Stary niedźwiedź mocno śpi’ – tot een hoge g (g”). 

De bijbehorende audiotracks bestaan uit gesamplede pianomelodietjes, terwijl akkoorden of andere mogelijkheden om de liedjes te begeleiden vaak ontbreken. Het boek richt zich daarmee vooral op muziekprofessionals als vakleerkrachten muziek en kinderkoordirigenten.

Schipper mag ik overvaren?

En 99 andere kinderliedjes van hier en elders om samen te ontdekken
samenstelling CEMPER
doelgroep Kinderen van 0 tot 13 en hun ouders/verzorgers/leerkrachten
illustraties Puck Koper
uitgeverij Lannoo nv, Tielt 2023
ISBN 9789401 485340
prijs € 25,99
lannoo.be

Fijn voor muziek, rekenen en taal

Langzaam dansende slakken, op en neer springende vliegende herten. De titel ‘Doe de boktor’ verwijst naar de dansende torren. 
Met allerlei begrippen uit muziek en dans is dit kleine boek (ongeveer 20x20cm) een fijn medium om jonge kinderen muzikale elementen als hoog/laag en langzaam/snel te laten ervaren, waarbij je hen natuurlijk vooral laat bewegen. Daarnaast is het handig bij beginnende tel- en rekenvaardigheden: eenvoudige patronen, 2 slakken, 4 vuurvliegjes – trouwens ook leuk voor stemvorming en taal, die laatste.
De duidelijke kleurrijke illustraties maken het boek ook geschikt om aan een groepje kinderen voor te lezen. 

Doe de boktor

doelgroep 2 tot 5 jaar
tekst en illustraties Guido Van Genechten
uitgeverij Clavis
ISBN 9789044851816
prijs € 19,95
clavisbooks.com

Een fluitkop als glijbaan

Wat is een muziekschool eigenlijk, en wat is er allemaal te ontdekken? Panda en Beer, boekfiguurtjes van voormalig Pyramideredacteur Elna Lerk, gaan op ontdekkingstocht. Lerk tekent in zwart-wit met achtergrondkleur: quasi het schijnsel van een zaklamp, leuke vondst. Dit wisselt ze af met foto’s van verschillende muziekinstrumenten.

Panda verkent argeloos en onwetend instrumenten of onderdelen ervan, Beer legt uit wat die zijn, bijvoorbeeld Panda’s ‘knikkerbaan’ = een dwarsfluit-kop. Soms is de uitleg te beknopt. Het verschil tussen enkelriet (klarinet) en dubbelriet (fagot) is op de tekeningen bijvoorbeeld niet te zien. 

De illustrator roept kinderen op om een eigen ‘droom-muziekschool’ te ontwerpen, en een foto daarvan in te sturen. Elke maand kunnen inzenders daar iets mee  winnen.

Achterin staan lestips; een QR-code leidt naar muziekfilmpjes van de afgebeelde instrumenten. 

Panda en Beer en de muziekschool

doelgroep 5 tot 8 jaar
tekst en illustraties Elna Lerk-de Wolf
ISBN 9789083 408606
uitgegeven in eigen beheer
prijs € 15
makingthingsbearable.nl

Mooie luisterliedjes

Kleinkunstenaars Yentl Schieman en Christine de Boer nemen ons in hun eerste kinderboek mee in het leven van Ko. Ko wordt voor straf naar zijn kamer gestuurd nadat hij stiekem van de hubbelbubbelprik-drank wilde drinken, en zijn vader in diens slaap kaal heeft geknipt.

Ko wenst dat hij naar de ruimte kon vliegen, waarop zijn bed plots in een raket verandert. Het komt terecht op de planeet voor stoute kinderen. Daar maakt Ko met twee nieuwe vriendjes Sjuul en Gosse van alles mee. Uiteindelijk loopt het gelukkig goed af. 

Illustrator Mark Janssen overtreft zichzelf in een spectaculaire uitspatting van illustraties. Die variëren van het uitlichten van details uit de tekst: een pan, een pak chocoladevla, tot kleurige volle pagina’s, die de scènes uit het  verhaal versterken. 

Yentl en De Boer hebben uiteraard liedjes geschreven voor het boek, de tracks vind je via de QR-code in het boek. Ik vraag me af of kinderen ze gaan zingen, want dat lijkt me te moeilijk voor de doelgroep, maar het zijn muzikaal rijk-gevarieerde liedjes, met herkenbare motiefjes en passages (‘hooks’) en in interessante arrangementen van Rutger de Bekker. Yentl en De Boer zingen expressief, waaraan de jonge lezers veel plezier kunnen beleven bij het beluisteren.

De opmaak van het boek nodigt voorlezers uit tot veel expressie. Je kunt zelfs de hele klas betrekken bij het verklanken van de uitroepen en geluiden die in het verhaal voorkomen. Zo ploppen er drie paar ogen uit het water met de geluiden ‘Glop, glop, glop’. Of laat de kinderen maar eens nadenken over hoe een engelenkoor klinkt bij ‘Hùùùùbbelbùùùùùbbel’. Ingrediënten dus voor theaterlezen, of voor een klankspel naar aanleiding van dit verrassend leuke  boek.

Hubbelbubbelprik

voorlezen en zelf lezen van 6-9 jaar
auteurs Yentl Schieman en Christine de Boer
illustraties Mark Janssen
uitgeverij Condor
ISBN 9789464 530674
prijs € 18,99
yentlendeboer.nl

Op partituren getekend

Prachtig geïllustreerd prenten-leesboek bedoeld voor kinderen vanaf 8, 9 jaar, over instrumentbouwer Adolphe Sax. Met bijna barokke tekeningen, in sfeervolle kleuren, warm of koel naar gelang de scène in het verhaal, en  afgewisseld met inktschetsen in rood-bruin en zwart, brengt Mieke Evenepoel de wereld van de 19e eeuw tot leven. In de achtergrond is vaak bladmuziek te zien, alsof Evenepoel op partituren heeft getekend. 

Het verhaal: Sax’ zoon Edouard (Edo) zoekt uit wat de oorzaak is van een brand in de werkplaats van zijn vader, maar daar komt hij niet achter, wat voor de lezer onbevredigend is. Evenmin is het duidelijk waarom Edo een concert geeft met zijn zussen.

Het boek moet het meer van de illustraties dan van het verhaal hebben. De vervelende zus van Edo: een duiveltje met hoorns en een pijlstaart. ‘Alsof de stoom uit zijn oren ontsnapt’: we zien het. De afgebeelde muziekinstrumenten kun je haast van het papier afnemen om te bespelen.

Ook de gezichtsuitdrukking van de personages in het boek is fenomenaal, bijvoorbeeld de grappig-ondeugende Lys. Zo stap je via de tekeningen een andere wereld in.

De feiten waarop Evenepoel het verhaal baseerde, worden verduidelijkt achterin het boek, details zoals vriendinnetje Lys zijn een product van Evenepoels fantasie. Ook vind je daar uitleg over hoe een saxofoon wordt gebouwd. Interessant voor muzieklessen over de saxofoon en andere (riet) instrumenten, over muziek in de 19e eeuw, of over het zelf maken van muziekinstrumenten. 

Edo, zoon van Sax

tekst en illustraties Mieke Evenepoel
doelgroep Vanaf 8 jaar
uitgeverij Zwijsen
ISBN 9789044 851021
prijs € 19,95
clavisbooks.com