Jaap en Aaltje van Zweden merkten meteen dat hun zoon Benjamin anders was dan andere kinderen. Onderzoek wees uit dat Benjamin een autismespectrumstoornis (ASS) heeft. Een lange weg langs therapeuten volgde, met weinig resultaat. Toen Benjamin heftig reageerde op het nummer Jesus to a child van George Michael, besloot Aaltje een muziektherapeut te bellen. De meestal onbereikbare jongen bleek niet op taal, maar wel op muziek te reageren.  

Inmiddels is Benjamin 31 en heeft de familie een indrukwekkende weg afgelegd langs gerenommeerde muziektherapeuten en onderzoekers in binnen- en buitenland. Aaltje en Jaap van Zweden richtten de stichting Papageno Muziektherapie op, die zich sterk maakt voor muziektherapie voor kinderen en jongeren met ASS. De publicatie van ‘De kracht van muziek’ geschreven door Aaltje van Zweden en muziektherapeut Matthieu Pater, voelt als een kroon op het werk.

Onderbouwde methode

Mensen met autisme hebben problemen met communicatie en afstemmen op de omgeving. Muziek blijkt een bijna universeel middel om gevoelens mee uit te drukken. Waar het soms niet lukt om woorden te geven aan emoties, kan iemand met autisme emoties vaak wel verklanken of herkennen in een muziekstuk door daar fysiek op te reageren.
Veel mensen met ASS hebben weinig zelfvertrouwen en een laag zelfbeeld. Muziek met een lage bas kan dat zelfvertrouwen versterken. Samenspel op instrumenten is voor sommigen met ASS een veiliger manier van communiceren dan taal. Door te improviseren en muzikaal op elkaar te reageren, ontstaat verbinding. 

In het boek geven wetenschappers, ouders, muziektherapeuten en mensen met autisme je een actuele 360-graden blik op muziek, muziektherapie en autisme. De rode draad is het werk van de muziektherapeuten van Papageno en het promotieonderzoek van muziektherapeut Matthieu Pater naar het effect van muziektherapie op het sociale gedrag van kinderen en jongeren. De aanleiding voor dit onderzoek was Paters constatering dat veel muziektherapeuten op hun intuïtie varen. Met dit onderzoek wil hij een onderbouwde therapeutische behandelmodule opstellen. 

Belang van stilte

Stichting Papageno hanteert voor muziektherapie een uniforme, toetsbare werkwijze: de ‘Papageno Music Therapy Program’ (PMTP). Opvallend kenmerk is dat de muziektherapeut zich richt op onvoorwaardelijke acceptatie van de muziekstijl en voorkeuren. Je begint bij het kind, het is belangrijk hem goed te leren kennen: wat zijn de interesses, de talenten, waardoor wordt het kind uitgedaagd? 
Pater beschrijft in het boek de kracht van stilte, en hoe we gewend zijn om stiltes op te vullen. Soms geeft het bewust laten vallen van stiltes ruimte voor reactie en interactie: leun af en toe wat meer achterover, is zijn advies.

Begin bij het kind en let op het belang van stilte; dit zijn tips die wat mij betreft ook op muziekeducatie van toepassing kunnen zijn. 

Veelzijdig boek

Door de vele praktijkvoorbeelden doet het boek recht aan de veelzijdigheid en verscheidenheid van ASS. Deze parapluterm is in de plaats gekomen van de vele benamingen als ‘klassiek autisme, Asperger en PDD-NOS’. Door al die aparte hokjes weg te halen, is er meer ruimte om echt naar het individu te kijken. 

De muziekdocent krijgt dankzij dit boek een volledig beeld van mensen met autisme en de mogelijkheden die muziektherapie daarin kan bieden. Het zet je aan het denken hoe je kinderen met ASS, die ook regelmatig binnen de muren van een klaslokaal zitten, beter bij je muziekles kunt betrekken. Daarnaast bevat het boek een lange literatuurlijst waar je mee verder kunt. In het laatste hoofdstuk staan prikkelende werkvormen die je kunt uitproberen, waaronder het lied ‘Daar komen twee spinnetjes aan’, wat mij betreft een tophit voor kinderen met én zonder autisme. 

De kracht van muziek voor kinderen en jongeren met autisme
Doelgroep muziektherapeuten en -docenten en ouders die te maken hebben met kinderen en jongeren met een autismespectrumstoornis (ASS)
Auteurs Aaltje van Zweden en Matthieu Pater, met medewerking van Jaap van Zweden, prof. dr. Erik Scherder, Tony Bloemendaal, prof. dr. René Kahn, prof. dr. Rutger Jan van der Gaag en Kees Momma.
Uitgever Lannoo Campus (Amsterdam, Leuven)
Prijs €22,99
EAN 9789401481106
Verschenen oktober 2021