Het boek

‘Liedjes zonder grenzen’ heeft een mooie vormgeving. Elke bladzijde van het boek met harde kaft is voorzien van mooie kijk- en vertelplaten.

24 liedjes uit 24 landen. Landen waar Nederland een binding mee heeft, bijvoorbeeld omdat er veel vluchtelingen vandaan komen, onze buurlanden, en populaire vakantielanden. De eerste bladzijde uit het boek is een wereldkaart waarop de landen van herkomst van de liedjes staan aangegeven.

Koos Meinderts is een taalkunstenaar. Ik ken de originele teksten niet, maar de Nederlandse teksten zijn mooi. Bijvoorbeeld dit Hongaarse onzin-liedje:

In een drooggevallen meertje, aan de oever in het riet zingt een overleden kikker opgewekt een vrolijk lied. Een dove man in een bikini, die daar in het meertje ligt luistert naar de dooie kikker met zijn beide oren dicht.

De uitgever vermeldt op zijn website dat het boek geschikt is voor 4+. Ik vind het merendeel van de liedteksten – hoe mooi ze ook zijn – echter niet geschikt voor de basisschool. Neem bijvoorbeeld het Hongaarse onzinliedje waaruit ik hierboven citeer, met als laatste regel: ‘sej haj meervleermuis, heb je trek in hondenbloed?’ Of het Italiaanse stapelliedje 'Op de markt'. Met een vader die een piepklein muisje kocht, dat vervolgens verslonden wordt door de kat, die door de hond werd gebeten en zo stapelen de slachtoffers zich op tot aan de slager die in couplet acht door de Engel des Doods wordt gehaald. In couplet negen verslaat Onze lieve Heer de Engel des Doods. Ik vind deze tekst voor kinderen op de basisschool ongepast, en niet van deze tijd.

Het Franse liedje 'Huil maar niet Jeannette' gaat over Jeannette die verliefd is op Pierre die in de gevangenis zit en de doodstraf krijgt. Jeannette wil samen met hem opgehangen worden. In een Ghanees troostliedje krijgt een plagend kind klappen. En zo zijn er meer liedjes die ik niet zou zingen met mijn leerlingen van 4 tot 10 jaar omdat ze te gruwelijk zijn of ongewenste situaties en voorbeelden beschrijven.

Enkele liedteksten zijn wel geschikt voor basisschoolkinderen, naar mijn idee vanaf een jaar of 7. Bijvoorbeeld 'Bigi Kaaiman' uit Suriname, 'Twee lekkere gekke ganzen' uit Rusland, 'Oma lief' uit Vietnam, 'Stoomboot' uit Indonesië en 'Paarse bamboefluit' uit China. Op deze leeftijd kunnen kinderen op een wereldkaart, of liever nog een globe, kijken waar die landen liggen en kun je ze iets vertellen over cultuurverschillen en andere tijden.

Vanuit de historische invalshoek zou je in de les zelfs iets kunnen doen met het eerder genoemde lied over Jeannette, want in Frankrijk worden nu geen mensen meer opgehangen.

'Er ging een vogel trouwen' uit Duitsland is erg leuk voor een bovenbouwklas die het lied in het Duits zou kunnen zingen. Naar mijn idee is het een interessante uitdaging voor 10- tot 12-jarigen om een vreemde taal te zingen; veel kinderen horen daarnaast weinig Duits en het kan een openbaring zijn om toch veel woorden te herkennen. Maar helaas, er staat maar één couplet in het Duits in het boek.

Overigens zijn de tekst en muziek wel op internet te vinden:  Die Vogelhochzeit (Ein Vogel wollte Hochzeit machen)

De illustraties die het verhaal uitbeelden zijn prachtige tekeningen die passen bij het land. Bij het Ghanese liedje twee donkere jongetjes in een stapelbed en een troostende vrouw erbij met een rok in zo’n prachtig Ghanees patroon. Verder leuke details van wat teenslippers onder het bed en een Ghanees bordspelletje.

Zo heeft elke illustratie een heel verhaal te vertellen. En ja, bij het Franse liedje hangt een - gelukkig lege - strop in de boom. Bij 'Bigi Kaaiman' duiken de kaaimannen (krokodillen) in een zwembad.

De cd

Thijs Borsten maakte de arrangementen bij deze traditionele liedjes. Hij weet de sfeer van de diverse landen heel mooi te vangen met een grote diversiteit aan akoestische instrumenten. Er zitten juweeltjes tussen.

Het is alleen wel jammer dat vrijwel alle liedjes voor de kinderstem te laag zijn ingezongen; veel liedjes bereiken een g uit het klein octaaf. Het merendeel van de liedjes zou een kwart hoger gezongen moeten worden. Een van de uitzonderingen is het Duitse liedje 'Er ging een vogel trouwen'. Maar dit is dan juist weer wat aan de hoge kant, met een bereik tussen de g’ en d”.