Elk jaar op 1 januari luidt het beroemde nieuwjaarsconcert vanuit Wenen het nieuwe jaar in. Het orkest van de Wiener Philharmoniker sluit dit concert altijd af met de tophit van 200 jaar geleden: ‘De Radetzkymars’ van Johann Strauss Sr. Het publiek gaat helemaal los bij deze afsluiter! Kinderen in de klas gaan ook los als je deze les met ze doet.

Tip

Heb je een digitaal schoolbord of een computer in
de klas? Zoek dan op www.youtube.com het filmpje
van de Radetzkymars door C. Abbado en de Wiener
Philharmoniker om kinderen te laten zien wat ze uiteindelijk
mee gaan spelen.

Een mars

Vertel de kinderen dat ze gaan meespelen met een mars. Een mars is een muziekstuk waar je allemaal tegelijk op kunt lopen. Leg uit dat als een leger ver moet marcheren, de trompetters en de trommels een mars spelen waardoor de soldaten precies gelijk in de maat stappen. Ze hebben dan allemaal hetzelfde tempo.

Oefen zo’n mars maar eens met een liedje. Zing bijvoorbeeld het lied ‘En we gaan nog niet naar huis, nog lange niet, nog lange niet …’. Stap maar eens mee en je zult zien dat iedereen meteen in de maat meeloopt.

Laat nu een stukje van de Radetzkymars horen en kijk of je daar ook op mee kunnen stappen. De meeste kinderen zullen deze muziek wel eens gehoord hebben. Vertel daarna wat over de componist en over de tijd waarin hij leefde. Bekijk ook, indien mogelijk, met de kinderen het
You-tube filmpje op de computer of via het digitale schoolbord.

Kraak de code

Wie kraakt de geheime code van al die geheimzinnige tekens in de partituur?

Download hier het werkblad met de meespeelpartituur

• De rondjes worden gespeeld door de trommels; van bovenaf gezien zijn die rond.
• De kruisjes worden gespeeld door de claves; maak maar een kruisje van de stokken. De andere houten slaginstrumenten hebben ook als symbool een kruisje.
• De driehoekjes zijn symbolen voor de triangels. Je raadt wel waarom!
• Een stip betekent een rust, dan speelt er niemand.

Als kinderen deze geheime code ontcijferen, merk je dat het voor hen makkelijk te raden is.

Oefenen als orkest

Leg de instrumenten voor de klas. Bespreek met de kinderen hoe de instrumenten heten en hoe je ze bespeelt. Je bent als leerkracht de dirigent (!!) en jij deelt de instrumenten uit. Zet het stoplicht op rood, de kinderen mogen niet spelen.

Als iedereen een instrument heeft, kun je oefenen in wel en niet spelen. Draai het stoplicht op groen en er mag gespeeld worden, draai het op rood en dan moet het zo snel mogelijk stil zijn. Doe dit steeds iets vlugger na elkaar; snel reageren dus! Maak er een leuk spelletje van. Dit is een oefening om goed te focussen op de dirigent.

Extra informatie over het lezen van de partituur

Neem een ritmestok om de tekens aan te wijzen en volg de partituur per kolom van links naar rechts, net zoals je een boek leest. Elke regel heeft 4 tekens, dus 4 tellen. Deze tellen tik je mee op de partituur in de maat van de muziek; elke tik komt op het moment dat het teken gespeeld moet worden.

• Als je de muziek aanzet, hoor je de kleine trom roffelen: dit is een intro van 4 maten: vier regels met vier stippen.
• Zodra de trompetten beginnen, spelen de kinderen met de trommels mee ( rondje – stip – rondje – stip = boem – rust – boem – rust).
• Daarna hoor je het orkest met die beroemde melodie en beginnen ook de andere instrumenten mee te doen.

Er speelt steeds één instrumentengroep, behalve als er een kruis door een rondje staat, dan spelen de houten instrumenten en de trommels samen. Je tikt elk teken aan, ook de rusten (stippen). Dit aantikken is echt belangrijk voor de kinderen, want zo kunnen ze volgen wanneer ze aan de beurt zijn.

Laat elk kind z’n instrument pakken. Leg uit hoe je de partituur
leest en vertel dat je de tekens aantikt op het moment
dat de kinderen moeten meespelen. Ze moeten naar jou (de
dirigent) kijken.
Zit iedereen klaar? Alle ogen gericht op de partituur? Oefen
de eerste kolom van de partituur zonder cd. Tel vier tellen
vooraf en begin dan met aanwijzen. Het muziekstuk begint
met vier maten rust voor iedereen (op de cd klinken dan roffels
van de kleine trom van het orkest).
Tik deze stippen mee zodat iedereen weet wanneer de trommels
moeten beginnen.
Herhaal het oefenen van de eerste kolom net zolang tot je
ziet dat iedereen het begrijpt. Meestal is twee keer oefenen
voldoende. 

Noot van de redactie:

Op de cd 2009-II staat de Radetzkymars op track 55. Hieronder staat Track 55A t/m 55C genoemd. Feitelijk is het één track met een pauze tussen het 1e deel van track 55 (track 55a), het 2e deel van track 55 (track 55B) en het 3e deel van track 55 (track 55C)

Hieronder vind je de complete audiotrack, met verwijzing naar de kolommen in het werkblad en het aantal secondes dat elke kolom 'duurt'.

Meespelen met de audiotrack of cd

Zet de audiotrack of cd aan en oefen de eerste kolom met muziek.

1ste kolom van de partituur komt overeen met : 000 - 112 sec. ('Track 55a')

Oefen op dezelfde manier de tweede en de derde kolom.

2de kolom van de partituur komt overeen met : 112 - 214 sec. ('Track 55B')
3e kolom van de partituur komt overeen met : 214 - 330 sec. ('Track 55C')

Zie je al die enthousiaste koppies? Benadruk alle goed gespeelde stukken. Goed gekeken!

Als je merkt dat er nog stukjes zijn die ze niet gelijk spelen, kun je dat nog even apart oefenen zonder cd. De triangels zijn de moeilijkste instrumenten om helemaal gelijk te laten spelen en vragen misschien wat extra aandacht.

Benadruk dat je ogen en oren bij muziek altijd heel hard moeten werken om gelijk te kunnen spelen! Je ziet wanneer je aan de beurt bent en je hoort of je gelijk met je groepje speelt!

Het hele stuk meespelen met het symfonieorkest

Speel het hele muziekstuk nog eens achter elkaar, maar laat eerst de kinderen van instrument wisselen; ze krijgen dan natuurlijk een ander teken om te spelen! Nog leuker is het om met YouTube via een digitaal schoolbord mee te spelen, al zal het lastig zijn om de aandacht bij de partituur te houden in plaats van naar het filmpje te kijken. Lekker oefenen!!

Tip 1

Werken met instrumenten vergt een goede organisatie. Wees duidelijk en consequent met je instructies. Hoe wissel je van instrument, welke afspraken hanteer je, enzovoort.

Tip 2

Laat de instrumentgroepen bij elkaar zitten, zodat ze elkaar kunnen helpen, dan kun je daarna makkelijk van instrument wisselen.

Tip 3

Lukt het je om met je groep deze partituur te spelen? Voer hem dan eens uit op een ouderavond of maandsluiting. Succes verzekerd!

Tip 4

Veel ouders in je school? Laat ouders deze partituur eens uitvoeren. Verzin dan andere geluiden voor de symbolen bijvoorbeeld stampen, klappen.