Ik ben inmiddels meer dan twintig jaar parttime vakleerkracht muziek in het speciaal onderwijs. Ik werk op De Parel in Haarlem, een school voor speciaal onderwijs aan leerlingen met een fysieke handicap of een langdurige ziekte. Veel leerlingen hebben naast hun fysieke problemen een verstandelijke beperking, vaak gecombineerd met een afkorting (ADHD, ASS, PDD-NOS et cetera) in het gedragsspectrum. Werken op De Parel is voor mij het uitje van de week want elke keer valt er wel een wondertje te beleven. Ook afgelopen vrijdag weer.
Voor de leerlingen van juf K is tot tien tellen een uitdaging, gelijktijdig een ritme spelen is niet aan de orde. De gebarenliedjes die ik met ze doe, worden met veel enthousiasme in halve zinnen onverstaanbaar meegezongen. Ik geef in deze klas muziekbelevingslessen. Dit keer is het thema monsters. Eerst doen we mee met het gebaren-monster-liedje dat ik samen met een logopediste en een bovenbouwleerling op YouTube heb gezet. In het filmpje gebruiken we pruiken. Bij de eerste muziekbelevingsactiviteit zet ik mijn pruik op en heb ik een andere pruik op mijn hand gedaan. Op de beat van een spannend muziekje laat ik de pruik op en neer dansen en beweeg ik ermee langs de kinderen. Nu ga ik van kind naar kind en laat ik ieder kind de maat van de muziek voelen door met de pruik op de bovenbenen te drukken. Bij een volgend rondje komt de pruik al wat hoger tot de armen. Bij het derde rondje zwiept de pruik in het gezicht van de leerlingen. Dat is spannend, de leerlingen reageren er verschillend op. A lacht voluit, F begint te wapperen met haar handen en bij R zie ik zowaar een glimlachje verschijnen. Het meest valt mij de reactie van M op.
Leerling M heeft een behoorlijke verstandelijke beperking en een plekje binnen het autistisch spectrum. Een leerling die vaak op zijn eigen spoor door de muzieklessen rijdt. We zitten lang niet altijd in dezelfde trein. Maar vandaag wel! Ik merk dat hij helemaal rustig wordt bij het voelen van de pruik. Een brede grijns verschijnt op zijn gezicht. Vaak is hij snel afgeleid, maar nu is hij helemaal gefocust op de activiteit.
Bij de tweede activiteit vang ik monsters met mijn monstertouw. Ik werp een touw over ieder kind en op de maat van de muziek trek ik het touw langs de rug van de kinderen. Als M aan de beurt is, raakt hij even helemaal van de wereld en lijkt hij één te worden met de muziek. Ik heb dit soort momenten vaker meegemaakt, maar nooit eerder bij M.
Aan het einde van de les zegt M tegen juf K dat hij later ook muziekleraar wil worden. Ik ben oprecht verbaasd. Het is de eerste keer dat hij iets over de muziekles zegt. Wat heeft er nu voor gezorgd dat ik vandaag M zo heb kunnen bereiken? Ik weet het niet, maar de wonderen zijn gelukkig de wereld nog niet uit.
Literatuur
Lamers, V. (2018). Beleving in Muziek met alle zintuigen. Didactiek voor speciaal onderwijs ook geschikt voor onderbouw. De Pyramide 72-04, november 2018 (p.10-14).
Lamers, V., Hermans, C. en Bremmer, M. (2018).De multimodale muziekbubbel. Muzieklessen in het speciaal onderwijs aan leerlingen met een ernstige beperking. Amsterdamse school voor de kunsten, lectoraat kunsteducatie.