Componiste Henriëtte Kat (Jet) had vroeger geen weet van haar notenschrift-dyslexie. Muziek ontstond in haar hoofd. Ze schreef het op om te onthouden en dacht er verder niet over na. Zo had ze een twintigtal stukken voor piano
voor zichzelf op haar eigen wijze genoteerd.
Jaren later kwam ze een oude vriendin tegen die haar pianostukken graag wilde spelen. Ze gaf haar vriendin de bladmuziek maar die wist zich daar geen raad mee. De pianoleraar van haar vriendin, Erik Hespe, heeft toen geholpen de composities op gebruikelijke wijze te noteren en in een boekje samen te brengen.
Jet wilde na al die jaren haar oude stukken zelf weer eens spelen, ging op vakantie en nam het boekje van Hespe mee. Helaas kon ze daarmee maar met moeite muziek maken. Ze moest akkoorden met de hand bij de partituur schrijven, ze doorzag de muziek niet in deze notatievorm. Verontrust besprak ze dit met een oude vriend. Die vertelde haar dat hij dyslectisch is op het gebied van notenschrift en daarom was gestopt met pianospelen, het kostte hem te veel moeite. Het kwartje viel bij Jet: zij had dit ook! Ze begon composities te noteren zoals zij het wel kon lezen: zonder voortekens, vanuit toonsoort C gedacht. Enkele composities zijn nu in deze notatie uitgebracht in twee boekjes met twintig korte stukken voor piano genaamd ‘Le Voyage A-de heenreis’ en ‘Le Voyage B-de terugreis’.
Wat hoop je te bereiken met de publicatie van jouw muzieknotatie?
“Het is nog heel vers allemaal, maar ik hoor zo vaak dat kinderen stoppen met spelen omdat het lezen te moeilijk voor ze is. Daarom hoop ik dat deze vereenvoudigde muzieknotatie kinderen meer plezier zal geven in het piano spelen, waardoor ze langer blijven spelen. Het zou dan ook fijn zijn als er een databank komt met stukken in vereenvoudigde muzieknotatie zodat mensen met muzikale dyslexie ook Mozart kunnen leren spelen.”
Hoe werkt jouw manier van muzieknotatie precies?
“Ik noteer alles in C, dus alle noten die je ziet staan zijn de witte toetsen op de piano. De zwarte toetsen krijgen een mol. Ik vind mollen sympathieker dan kruizen. Op deze manier zie ik de muziek beter voor me op de piano. In de boekjes staan geen expressietekens voor dynamiek, tempo of herhalingen. Dit geeft een rustiger beeld. Het is helemaal aan de pianist zelf om de muziek op eigen wijze te interpreteren. De een speelt het stuk sneller dan de ander, gebruikt meer de pedalen of speelt dynamischer. Die diversiteit in interpretatie van de muziek vind ik mooi. Er wordt te veel voor ons bepaald hoe we een stuk moeten spelen. Ook jonge spelers zouden zelf al mogen weten hoe zij iets voelen. De boekjes ‘Le Voyage’ zijn ontstaan gedurende een aantal jaren, het is mijn reis, dat hoeft niemand te begrijpen. Iedereen maakt zijn eigen reis, ook in de muziek.”
Wat voelde je toen je erachter kwam dat je notenschrift-dyslexie had?
“Dat was heel fijn. Ik had het pianospelen van blad zelf opgegeven want het werd te ingewikkeld en dan is het niet meer leuk. Ik lees blijkbaar op een andere manier muziek. Door het op ‘mijn’ manier op te schrijven, kan ik de al lezend spelen, zonder lang na te hoeven denken.”
Is er onderzoek gedaan naar notenschrift-dyslexie?
“Er is onderzoek naar gedaan, er zijn een boel mensen die het hebben, maar er zijn vele vormen van dyslexie. Deze methode van muziek noteren is op eigen ervaring gebaseerd en is niet wetenschappelijk onderbouwd.”
De twee pianopartituren ‘Le Voyage’ zijn verkrijgbaar bij bladmuziekwinkels. Notatievoorbeeld: compositions.jetkat.nl/piano