Toen Lize Bastiaens een jaar of vier was, vertelde ze haar ouders dat ze graag viool wilde spelen. Die waren verrast; in huis werd niet echt gemusiceerd door de andere gezinsleden. Wel was er altijd klassieke muziek te horen, van de radio of van cd’s. “Maar het is in onze familie een groot raadsel waar mijn belangstelling voor muziek maken vandaan komt”, zegt Lize. Op haar vijfde kreeg ze haar zin: een viool en vioolles. Al gauw vond ze het leuk om zelfbedachte muziek te spelen en na verloop van tijd probeerde ze ook op te schrijven wat ze had bedacht. Met tekeningen en zelfbedachte tekens. Haar alerte moeder wees haar op een workshop ‘So you think you can write a strijkkwartet’, gegeven
door Anne-Maartje Lemereis. Zou dat niet wat voor haar zijn?
En zo kon het gebeuren dat Lize al op achtjarige leeftijd een strijkkwartet schreef: Yes Day. En nu is ze 11 jaar en als KinderComponist des Vaderlands samen met de Componist des Vaderlands, Anne-Maartje Lemereis, te gast op de New Music Conference die in november 2024 in ‘s-Hertogenbosch plaatsvindt. Als piepjonge congresganger oogst zij af en toe verbaasde blikken van de andere deelnemers.
Deze middag is Lize een van negen mensen die worden geïnterviewd tijdens een drie uur durende talkshow. Later die dag speelt zij op viool haar eigen compositie Agua, begeleid door Anne-Maartje Lemereis op piano tijdens het juryoverleg van de New Composers Pitch.
Ik loop die middag met ze mee, we beginnen met een heerlijke lunch waar werkelijk alles knapperig, fris en vers is en er prachtig uitziet en waar ook heerlijke en enigszins machtige pasteis de nata (Portugees toetje) worden geserveerd. Lize neemt er twee en vraagt zich vervolgens hardop af of chocolademelk daar goed bij zou smaken. Ze besluit van wel en pakt een flesje chocomel uit haar tas. “Lize is dol op eten”, zegt Anne-Maartje, “dan straalt ze nog meer dan wanneer ze componeert.” Lize spreekt het niet tegen.
We zoeken een rustig plekje op om te praten over componeren en ook dat doet Lize graag. “Ik vind Yes Day nog steeds mooi. Dat viel me zo mee, toen ik er laatst weer naar luisterde. Ik ben best trots op mijn achtjarige zelf”, concludeert ze. Ze schreef het echt helemaal zelf maar Anne-Maartje hielp haar met het vertalen van haar aantekeningen naar het notenschrift. Lizes moeder maakte scans die ze e-mailde en Anne-Maartje stuurde de noten terug. “Dat deed ze heel goed”, zegt Lize, “het was telkens precies wat ik bedoelde”.
Nu gebruikt Lize het programma Musescore op een laptop om te componeren. Ik vraag of deze andere manier van componeren invloed heeft op het werk zelf. “Goede vraag”, zegt ze, duidelijk al wat ervaren in het geven van interviews. Maar nee, voor haar componeerstijl maakt het geen verschil. “Vroeger moest ik wachten tot ik de noten kreeg van Anne-Maartje, nu krijg ik ze meteen en kan ik sneller doorwerken.”
Is componeren eigenlijk niet veel te moeilijk voor kinderen? Lize haalt haar schouders op “Je kunt het zo moeilijk maken als je zelf wilt. Alle noten precies opschrijven. Maar je kunt het ook makkelijk doen, met een tekening.” “Ik begin eerst met een titel en dan baseer ik daarop de compositie. Bijvoorbeeld een baksteen. Dat is hard, en een baksteen zit vaak in een muur, dat zijn allemaal kleine stukjes op elkaar met cement ertussen.” Op mijn vraag of ze ook iets zou kunnen componeren op de vier elementen aarde, water, lucht en vuur, veert ze enthousiast op, want voor drie van de vier elementen heeft zij al wat gemaakt.
“Dat is zo perfect! Ik heb Agua gemaakt, dat is Spaans voor water, dat weet ik van mijn tante, nou ja, aangetrouwde tante, die komt uit Venezuela. En Solar Eclipse, dat is vuur, zondag wordt dat gespeeld door Ensemble Klang. Falling Birds is lucht, dat is heel ritmisch met castagnetten en marimba en ik moet nog iets bedenken voor de melodie, daar ben ik nog mee bezig. Voor Aarde komt nog iets.”
De uitvoering van Ensemble Klang is de feestelijke afsluiting van het project Compose it, een onderdeel van het festival November Music. Componisten tussen de 8 en 18 krijgen les en componeren een muziekstuk, met dit jaar de musici van Ensemble Klang als docent. Die spelen op elektrische gitaar, saxofoons en piano, dus een leuke uitdaging voor de jonge componisten.
Lize heeft op school weleens iets van haar composities laten horen. “Mijn vriendinnen vinden het heel cool. Maar de anderen zeggen ‘ja, leuk’, en gaan weer door met waar ze mee bezig waren. Het boeit ze niet.” Haar vriendin Rosa is het meest betrokken bij wat Lize doet. Rosa wil journalist worden, zij heeft geholpen het filmpje te maken dat Lize moest insturen om KinderComponist van het jaar te worden.
Op de basisschool waar Lize tot de zomer van 2024 op zat (nu zit ze in de eerste klas van het vo) werd muziekles gegeven. Dat kon haar niet echt bekoren. “Dat was een beetje zingen. En echt van die extréme kinderliedjes. Ik had er niet zoveel aan. Toen ik naar de plusklas ging, deed ik geen muziekles meer.” Nieuwsgierig vraag ik wat zij bedoelt met ‘extreme’ kinderliedjes. “Van die liedjes van Kinderen voor Kinderen. Er was ook een liedje over fruit. Of iets over een tante. Niet interessant. Die docenten weten niet wat muziek óók kan zijn. Ik weet niet of mijn klasgenoten het net zo saai vonden als ik.” Wat zou Lize wel interessant hebben gevonden als muziekles op school? “Goeie vraag. Iets meer instrumenten leren spelen, elke paar weken een nieuw instrument en dan af en toe wel zingen maar wel minder. Dat zingen werd altijd een chaos, het boeide de leraar niet wat je zong en de helft zong niet eens.”
Componeren in de klas vindt Lize ook een goed idee. “Sommigen hebben nog nooit van componeren gehoord. Dus dan kun je eerst uitleggen wat componeren is en het dan doen, dan heb je gelijk meer educatie.”
Nu ze op het vo zit, heeft Lize opnieuw muziekles op school. Deze lessen zijn wel leuk. “Want we hebben de beste docent ever! Hij is geniaal! Hij kan veel instrumenten spelen, hij legt goed uit, en hij gaat in discussie, hij dist de kinderen. Hij geeft goede tegenargumenten als ze ergens over beginnen en dan weten ze niet wat ze moeten terugzeggen. Dat is grappig.” Na de middelbare school wil Lize naar het conservatorium. “En ik wil ook graag lesgeven. Ik wil van muziek mijn werk maken, mijn hobby als beroep. Dat wil toch iedereen?”