Muziek staat centraal in het prentenboek Ella, het swingende eendje, een speelse muzikale variant op ‘Het lelijke jonge eendje’. Ella groeit op in een deftige eendenfamilie. Moeder eend geeft haar kinderen namen als Wolfgang, Ludwig en Hildegard. En Ella is anders. Ze wil zingen en swingen en dat vinden haar broers en zusjes maar raar. Verdrietig gaat Ella op zoek naar een gelijkgestemde ziel. Na een duif en een kikkerkoor ontmoet ze tenslotte een klein zwaantje, waar het prima mee zingen is. Uiteindelijk zingen alle dieren mee, en ook de broers en zusjes sluiten zich aan. Het boek is prachtig geïllustreerd door Myriam Berenschot. De grote prenten zijn kleurrijk en gedetailleerd. Elementen uit de tekst – de naam Ella, de ‘gezongen’ woorden – krijgen nadruk door een grotere letter. Het boek is ontstaan uit een voorstelling van Suzan Overmeer met Jazz4Kids, die ik toevallig gezien heb op de school van mijn kinderen. Met veel muziek en leuke liedjes. Maar de muziek uit de voorstelling en de melodietjes die Ella verzint in het verhaal, moeten wij als lezers met onze fantasie aanvullen. Het enige wat ontbreekt aan het boek is daarom… de muziek zelf. De liedjes uit de voorstelling staan wel op de cd ‘Ella, een swingend sprookje’. (Zie kantlijn) In de Pyramide van november/december 2019 verschijnt een les rondom ‘Ella, het swingende eendje’.

Titel Ella het swingende eendje
Tekst Suzan Overmeer
Illustraties Myriam Berenschot
ISBN 978 90 448 3435 2
Hasselt/Amsterdam: Uitgeverij Clavis 2018
NUR 273
Leeftijd vanaf ong. 4 jaar
Prijs €14,95
CD Ella, een swingend sprookje
SENA/Stichting Jazz4kids 2014
info@jazz4kids.nl

Een boek zonder muziek, maar wel geschreven bíj muziek. Annet Schaap schreef het verhaal in opdracht van een kamermuziekfestival bij de Schilderijen van een tentoonstelling van Modest Moessorgski. In dat werk is het terugkerende thema de Promenade, wat Schaap deed denken aan een stuk dat zij schreef over een boom met een luisterend oor. Nu, in De boom met het oor, is die boom hét symbool voor gehoord worden. De hoofdpersoon is helemaal vol van een ontdekking die hij net deed maar niemand wil horen wat hij wil vertellen. ‘Als je een oor wilt, piep! Kwiet! Ga dan naar de boom’, krijgt hij als advies. Tegelijk is een stoet insecten onderweg naar de boom, om kevertje Trude te begraven, die door een kraai was doodgepikt. Er is zoveel te ontdekken in het boek. Mede door de schitterende gelaagde illustraties van Philip Hopman zijn er tal van raakvlakken met Moessorgski’s muziek; de hoofdpersoon uit het boek loopt langs of door allerlei scènes, zoals het schoolplein met De geluiden van spelende kinderen (‘Tuilerieën’), Limoges in de warme zachte kleuren van plein en straat, Cum mortuis in lingua mortua in de begrafenisstoet voor Trude. Schaaps taalgebruik is klankrijk en de tekeningen van Hopman verbeelden het lawaai van de chaos en de stilte van het kleine. Hopman verstopt Jubelientje uit de boeken van Hans Hagen vaak in zijn prenten - even zoeken, staat ze ook in dit boek? Nee denk ik. Wel Jubelientjes oma.

Titel
De boom met het oor
Tekst Annet Schaap
Illustraties Philip Hopman
ISBN 978 90 451 2283 0
Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Querido 2019,
NUR 282
Leeftijd vanaf ong. 7 jaar
Prijs €16,99

Al een tijdje geleden brachten Esther Pantekoek en Jasper Smit een boek uit over opgroeien met muziek. Zij maakten met 'Wakker met een wijsje' een verzameling van tips voor jonge ouders. In hoofdstukken, ‘Thuis’, ‘Onderweg’, ‘Seizoenen’, en ‘Met muziekinstrumenten’, leggen ze uit hoe je met heel eenvoudige middelen aan muziek kunt doen met je baby, dreumes of peuter. ‘Tandenpoetsen doe je automatisch in een ritme, daar kun je mee spelen’, suggereren ze bijvoorbeeld. Leuke praktische ideeën voor materialen, activiteiten (luisteren naar ritselende blaadjes, erin dansen of ze wegblazen) en eenvoudige muziekinstrumenten, zelfgemaakt (macaronishaker) of uit de winkel (zoals kazoo’s of regenbuis). Allerlei liedjes worden genoemd, en dat brengt me bij het nadeel aan deze uitgave: de bladmuziek van de liedjes staat niet in het boek. Omdat Pantekoek en Smit vooral veel ideeën geven voor spontane geluidenspelletjes en gebruik maken van ‘gouwe ouwen’, en je daarnaast tegenwoordig het nodige via YouTube of Spotify kunt opzoeken, blijft het boek zeker goed bruikbaar. Een echt ‘doe-boek’, zoals de auteurs zelf al zeggen. Lay-out en vormgeving zijn origineel, met speelse, zachte illustraties.

Titel Wakker met een wijsje
Tekst Esther Pantekoek en Jasper Smit
Illustraties Aura Scaringi
ISBN 9789492744029
Voorschoten: Uitgeverij
Astronautboeken 2018
Doelgroep Ouders met jonge kinderen
Prijs €20,95

Na 'Paco en de fanfare' en 'Paco en het orkest' verschenen nog verschillende Paco-boekjes, onder andere over muziek van Vivaldi en Mozart, en met jazz en Afrikaanse muziek. In maart 2019 kwam deel 9 uit, 'Paco in de disco', waarin je voorbeelden vindt van de verschillende jaren-80-stijlen. Iets ouder is 'Paco gaat naar de opera', met elf fragmenten uit opera’s als ‘Carmen’ en ‘De barbier van Sevilla’. Het bezwaar van de nieuwe ‘Muis’ (zie hierna) kleeft ook aan de Paco-boekjes: ze lijken in lay-out, materiaal (karton) en stijl afgestemd op heel jonge kinderen, maar de onderwerpen zijn dat niet: dansen vooruit, maar de disco uitleggen aan je dreumes…?. Maar leuk aan de boekjes is natuurlijk het geluidenicoontje, waarop je kunt klikken om een fragment te horen. Best ok van klank, en je kunt de batterijen vervangen (of niet, als je het zat bent). Juist vanwege dit interactieve element zijn de Paco-boekjes bij jonge kinderen populair. En het aardige is dat zij zo ongemerkt al met veel stijlen kennismaken. Dat is nooit verkeerd, al gaat de uitleg hen waarschijnlijk ver boven de pet.

Titels Paco gaat naar de opera en Paco in de disco
Tekst en illustraties Magali le Huche
ISBN respectievelijk 9789044832266 en 9789044835656
Hasselt/Amsterdam: Uitgeverij Clavis 2018/2019
Leeftijd vanaf ongeveer 3 jaar
Prijs €16,95 per deel

Van het prentenfiguurtje Muis, met de lange neus en het witte snuitje, zijn 33 avonturen in het Nederlands verschenen. De toegankelijke onderwerpen als ‘boerderij’, ‘huis’, ‘jarig’, ‘de trein’ zijn inmiddels allemaal aan bod geweest. Met ‘Muis maakt muziek’ uit 2012 heeft Muis ook al kennisgemaakt met allerlei instrumenten (Uitgeverij Leopold maakte er ook een lesbrief bij). Het lijkt er nu op dat de inspiratie van de schrijfster voor de jonge doelgroep van dreumesen en peuters tanend is. Want in het nieuwe avontuur van Muis neemt Lucy Cousins haar mee naar de musical. Hoewel ik van Muis houd, vind ik dit thema voor kinderen van een, twee en drie jaar wat vergezocht. Maar Muis is Muis. In het onwaarschijnlijke geval dat je zelf uitgekeken bent op de boerderij, is het toch een aardig boek, want de prenten zijn herkenbaar, met felle primaire kleuren en dikke lijnen, en de tekst is kort en effectief. Voor kleuters kan Muis gaat naar een musical daarnaast geschikt zijn, bijvoorbeeld als je een keer met ze naar een voorstelling gaat.

Titel Muis gaat naar een musical
Tekst Lucy Cousins
ISBN 9789025876685
Amsterdam: Uitgeverij Leopold 2019
Leeftijd vanaf ongeveer 4 jaar
Prijs € 13,99

Maxime danst en ze is heel goed. Maar ze weet zeker dat ze nooit zo goed zal zijn als haar vader. Die vader, de beste vader van de wereld, reist de wereld rond als topdanser, en hij is ook nog eens heel geliefd. Als Maxime samen met Lev, haar beste vriend en dansmaatje, wordt uitgekozen voor een auditie bij een beroemde balletopleiding, besluiten zij en haar moeder om vader er niets over te vertellen. De telefoongesprekken met haar vader, die op reis is met zijn balletgezelschap, worden ongemakkelijk nu Maxime zo’n geheim heeft. En ze vraagt zich ook af of ze haar leven eigenlijk wel aan de dans wil wijden. Dan komt vader onverwacht een paar dagen eerder terug van zijn tournee, en alles komt uit. Het boek gaat over dans, maar meer nog over de verwachtingen van ouders en kinderen en hoe zij de verschillen daarin kunnen overbruggen.

Titel Dans!
Tekst Mireille Geus
Illustraties Marc Suvaal
ISBN 9789047710448
Rotterdam: Uitgeverij Lemniscaat B.V. 2018
Leeftijd vanaf 9 jaar
Prijs €14,95

Al is er geen noot muziek bij te bekennen, de gedichtjes van Robbert-Jan Henkes bespreek ik hier toch graag. In zijn boek Jij met mij toont Henkes zich een speelse, absurdistische en muzikale klankartiest. Geweldig om voor te lezen, bijvoorbeeld dit ‘Onweerslied’: Veeg de mensen van de wegen Regen regen! Regen regen! Inspiratie vond Henkes vooral in Russische kindergedichten die hij vertaalde. Maar ook Annie M.G. Schmidt schemert door in de gedichten, Luister nooit naar goede raad doet denken aan haar ‘Zeur niet’, en aan ‘Ik ben lekker stout’: Snij je broer z’n neus niet af, kukel niet van een giraf, steek het bankstel niet in brand, ga niet varen in een krant. Marga van den Heuvel treft bij de gedichten met haar speelse, rijk-gekleurde illustraties – vooruit – de juiste toon. Een fijn boek.

• Titel Jij met mij
• Tekst Robbert-Jan Henkes
• Illustraties Marga van den Heuvel
• ISBN 9789045120164
• Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Querido 2017
• NUR 275
• Leeftijd vanaf 5 jaar
• Prijs €16,50

De dag nadat dochter Rebecca begraven is, brengt vader Balck voor zijn zoon Jacob een zelfgemaakt bedorgeltje mee, een muziekdoosje. Het bedorgeltje speelt het liedje dat Rebecca vaak zong, en zo kan Jacob nog aan zijn zusje denken. Het hele gezin is in de war van de dood van Rebecca, maar het leven gaat ondertussen door: vader Balck, stadstimmerman van Leeuwarden, is bezig met het timmeren van de kast van het nieuwe orgel van de Jacobijnerkerk. Jacob zou graag spelen op dat orgel. Uiteindelijk lukt het hem bij de officiële inspeling van het orgel om Rebecca’s liedje uit te voeren. Dat laatste is natuurlijk verzonnen, net als andere elementen uit het verhaal. Maar in 1727 werd inderdaad een nieuw orgel voltooid en ingespeeld in de Jacobijnerkerk, en de kast daarvan werd inderdaad afgetimmerd door stadstimmerman Balck. Deze geschiedenisfeiten worden achterin het boek verklaard, samen met allerlei andere dingen: hoe werkt een orgel, wie was er in die tijd in Leeuwarden aan de macht (stadhouder Willem Lodewijk van Oranje), wat deed een stadstimmerman (trad op als een soort stadsarchitect), enzovoort. Dat maakt het voor kinderen informatief, terwijl het verhaal prettig leest. Spannend wordt het niet echt, maar de afwisseling van het verhaal met gedachten van Jacob (‘hoofdkriebels’) houdt de aandacht vast. Leuk om in de klas voor te lezen en er een muziekles over het orgel of geschiedenisles aan te koppelen.

• Titel Het bedorgeltje van Jakob Balck
• Tekst Harm de Jonge
• Illustraties en vormgeving Fiel van der Veen
• ISBN 9789089672520
• Hoorn: Uitgeverij Hoogland & Van Klaveren 2017
• In opdracht van de Leeuwarder Historische Vereniging Aed Levwerd
• NUR 280
• Leeftijd vanaf 10 jaar
• Prijs €14,50

Bij volle maan komt het hele dorp ’s nachts bijeen om te luisteren naar verhalen die Yuna’s oma vertelt. Als opa vermist raakt, kan oma het niet. Yuna zou haar plaats moeten innemen, maar ze kent geen verhalen en durft het niet aan. Het verhaal neemt een magische wending als een reus op het eiland verschijnt, die z’n hengel naar de volle maan uitslaat zodat maandieren over de lijn naar de aarde kunnen komen. Dat levert spannende verhalen op waardoor Yuna de kracht van vertellingen ontdekt. Hans Hagen doet zijn reputatie van dichter in dit boek eer aan met zijn poëtisch taalgebruik, en rijgt verschillende verhaalvormen aaneen. Door de Sheherazade-achtige opzet van korte-verhalen-binnenhet- verhaal is het boek heel geschikt om voor te lezen, bijvoorbeeld in de klas. Liever voor (jou en) je kind op de bank? Bij het boek hoort een luister-cd waarop Hans Hagen het verhaal zelf voorleest. Het is dan verweven met muziek en liedjes van Floor Minnaert (liedteksten zijn in het boek opgenomen), met wie Hagen al eerder samenwerkte. Hagen leest het verhaal heel sfeervol voor, en de verweving met muziek draagt bij aan wat ik bijna luistertheater zou willen noemen. Hagen heeft overigens sinds 2016 bepaald niet stil gezeten. Blader bijvoorbeeld eens in Poëzie Hardop (Querido 2019), een verzameling poëziecolumns die hij samen met Monique Hagen schreef voor Het Parool. Hierin lieten de Hagens (van 2017 tot 2019 Kinderboekenambassadeux [sic]) de rijkdom van poëzie zien, in de hoop dat kinderen en volwassenen ervan gaan houden. Met lessuggesties. Voorproefje op Yuna’s maan: https://tinyurl.com/ yunasmaan

• Titel Yuna’s maan
• Tekst Hans Hagen 2016
• aanbevolen door Kinderjury 2017
• Illustraties Martijn van der Linden
• Muziek Floor Minnaert
• ISBN 9789045119151
• Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Querido, 2017 (2)
• Boek + luisterboek op MP3-CD
• Leeftijd vanaf 10 jaar
• Prijs €23,50

Terug naar boven